นิวรณ์
นิวรณ์ แปลว่า เครื่องกั้น ในทางธรรม หมายถึง เครื่องปิดกั้นความดี เครื่องขัดขวางไม่ให้บรรลุความดี ปิดโอกาสในการทำความดี ขวางกั้นไม่ให้ความดีเข้าถึงจิตใจ
นิวรณ์นี้ ถือว่าเป็นอุปสรรคสำคัญ สำหรับผู้ปฏิบัติธรรม ทำให้ไม่สามารถบรรลุธรรมได้ จนอาจถึงกับทำให้เลิกล้มความตั้งใจในการปฏิบัติไป
นิวรณ์ 5
นิวรณ์มีอยู่ 5 ประการด้วยกัน คือ
1.กามฉันท์ หมายถึง ความยินดี ความพึงพอใจ ในกามคุณ การหลงใหล ติดใจ ในกามโลกีย์ทั้งปวง
2.พยาบาท หมายถึง ความโกรธ ความไม่พอใจ จากการที่ ไม่ได้สมดังใจที่ตนเอง ปรารถนา
3.ถีนมิทธะ หมายถึง ความหดหู่ ความขี้เกียจ ง่วงซึม อ่อนแอ ท้อแท้ ไร้กำลังทั้งกายทั้งใจ หมดอาลัยตายอยาก ไม่ฮึกเหิม
4.อุทธัจจกุกกุจจะ หมายถึง ความฟุ้งซ่าน ความคิดซัดส่าย ความรำคาญใจ จิตใจไม่สงบนิ่ง คิดวุ่นวายอยู่ตลอดเวลา
5.วิจิกิจฉา หมายถึง ความไม่แน่ใจ ความลังเลสงสัย ความกังวล ไม่มั่นใจ กล้าๆกลัวๆ
นิวรณ์เหล่านี้ เกิดขึ้นได้ก็เพราะ การเผลอสติ การขาดความตั้งใจในการทำดี ขาดการคิดที่ประกอบด้วยปัญญา เรียกว่า อโยนิโสมนสิการ คือ การคิดพิจารณาที่ไม่แยบคาย ไม่ใส่ใจในสิ่งที่ควรใส่ใจ แต่ ไปใส่ใจในสิ่งที่ไม่ควรใส่ใจ เช่น ไม่ใส่ใจ ความเป็นทุกข์ ความเป็นของไม่เที่ยง ไม่มีตัวตน แต่ ไปใส่ใจในความสวยงาม โดยไม่พิจารณาอย่างแยบคาย ทำให้เกิดกามฉันท์นิวรณ์ ไปใส่ใจในเสียง ติฉิน นินทา ด่าว่า โดยไม่พิจารณาอย่างแยบคาย ทำให้เกิดพยาบาทนิวรณ์ เป็นต้น
เมื่อรู้แล้วว่า นิวรณ์นี้ เป็นสิ่งที่ไม่ดี ก็ควรที่จะ ละเสีย และถึงแม้ว่า จะไม่สามารถละได้อย่างสมบูรณ์ ก็ควรที่จะพยายาม ทำให้ลดลง ทำให้เกิดน้อยลง
แนวทางการลดนิวรณ์
วิธี หรือ แนวทาง ในการปฏิบัติ เพื่อลดละนิวรณ์ มีดังนี้
1.กามฉันท์ ละได้โดย โยนิโสมนสิการ คือ การใส่ใจโดยแยบคาย ในอารมณ์ที่ไม่งาม(อสุภนิมิต) และ ธรรม 6 ประการ คือ
- การถืออสุภนิมิต เป็นอารมณ์
- การประกอบเนืองๆ ซึ่งอสุภภาวนา
- การรักษาทวาร ในอินทรีย์ทั้งหลาย
- การรู้จักประมาณ ในโภชนะ
- การมีกัลยาณมิตร
- การพูดแต่ในเรื่องที่เป็น สัปปายะ
2.พยาบาท ละได้โดย โยนิโสมนสิการ คือ การใส่ใจโดยแยบคาย ในการเจริญเมตตา และ เมตตาสมาธิ และ ธรรม 6 ประการ คือ
- การกำหนดนิมิตในเมตตา เป็นอารมณ์
- การประกอบเนืองๆ ซึ่งเมตตาภาวนา
- การพิจารณาถึง การที่สรรพสัตว์ทั้งหลาย ล้วนมีกรรมเป็นของตน
- การพิจารณาให้มาก
- การมีกัลยาณมิตร
- การพูดแต่ในเรื่องที่เป็น สัปปายะ
3.ถีนมิทธะ ละได้โดย โยนิโสมนสิการ คือ การใส่ใจโดยแยบคาย ในธรรมทั้งหลาย และ ธรรม 6 ประการ คือ
- การกำหนดนิมิต ในโภชนะส่วนเกิน
- การผลัดเปลี่ยนอิริยาบถ
- การใส่ใจใน อาโลกสัญญา(แสงสว่าง)
- การมีกัลยาณมิตร
- การพูดแต่ในเรื่องที่เป็น สัปปายะ
4.อุทธัจจกุกกุจจะ ละได้โดย โยนิโสมนสิการ คือ การใส่ใจโดยแยบคาย ในความสงบแห่งจิตใจ คือ สมาธิ และ ธรรม 6 ประการ คือ
- การฟังมาก
- การสอบถาม
- ความชำนาญในธรรม
- การคบผู้เจริญ
- การมีกัลยาณมิตร
- การพูดแต่ในเรื่องที่เป็น สัปปายะ
5.วิจิกิจฉา ละได้โดย โยนิโสมนสิการ คือ การใส่ใจโดยแยบคาย ในธรรมประเภทต่างๆ และ ธรรม 6 ประการ คือ
- การฟังมาก
- การสอบถาม
- ความชำนาญในธรรม
- ความมีศรัทธา น้อมใจเชื่อ
- การมีกัลยาณมิตร
- การพูดแต่ในเรื่องที่เป็น สัปปายะ
โดยรวมแล้ว การที่จะ ลดละนิวรณ์นั้น ทำได้โดยปรับจิตใจ ปรับความคิด ให้ถูกต้องตามหลักธรรม การเลือกคบคนที่ดี การพูดการเจรจาให้เป็นไปแต่ในสิ่งที่ดี สิ่งที่ไม่ก่อให้เกิดอกุศล เรียกว่า สิ่งที่สัปปายะ หรือ สิ่งที่สบาย ก็จะช่วยทำให้สามารถ ลดละนิวรณ์ลงไปได้อย่างมาก
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น